Om de klimaatcrisis af te remmen, moeten we onze gebouwen en processen gaan verwarmen zonder fossiele bronnen, zoals aardgas en mazout. Om de klimaatcrisis draaglijk te houden, zullen we onze gebouwen ook steeds vaker gaan koelen. En in 2022 werd plots pijnlijk duidelijk wat de gevolgen kunnen zijn als je afhankelijk bent van één bepaalde leverancier voor een groot deel van je energiebehoefte. Omwille van al die redenen zag de warmtepomp de voorbije paar jaar een explosieve groei. Maar onder de noemer warmtepomp passen eigenlijk heel wat verschillende toepassingen. Waarvoor zijn die wel of niet bruikbaar, welke past best waar en … hoe werkt dat nu eigenlijk? Een warmtepomp pompt warmte heen of weer Heel kort door de bocht verplaatst een warmtepomp warmte, oftewel energie, van de ene temperatuur naar een andere. Onderweg zal het toestel elektriciteit gebruiken om die warmte samen te pompen om tot die hogere temperaturen te komen. Dat lijkt soms contra-intuïtief. Hoe kan een warmtepomp nu warmte halen uit de buitenlucht als die kouder is dan de binnentemperatuur? Theoretisch gezien zit zelfs in koude lucht energie, zolang die niet aan het absolute nulpunt komt. Maar in België is het zelden -273,15° C. Die energie kan je met een elektrisch aangedreven compressor, een pomp dus, concentreren tot je aan de gewenste temperatuur komt. Als je energiebron, bijv de lucht, kouder is, dan moet je er meer van gebruiken om evenveel warmte bij elkaar te sprokkelen en dat kost je wat meer elektriciteit. In de meeste omstandigheden kost het minder energie (zo’n 2 tot zelfs 6 keer minder, afhankelijk van de brontemperatuur) om die warmte te concentreren en verplaatsen, dan om nieuwe warmte op te wekken, bijvoorbeeld door gas te verbranden. Bovendien kunnen we die elektriciteit opwekken met natuurlijke hulpbronnen zoals de zon en de wind. Dat is in essentie waarom een warmtepomp zo efficiënt is en duurzaam. Wat kan een warmtepomp? Met het basisprincipe achter de warmtepomp kan je heel wat kanten uit. Je kan het proces in de omgekeerde richting laten lopen, als je wil koelen in plaats van verwarmen. En je kan warmte aan- en afvoeren uit verschillende bronnen: lucht, water, grond … Om zicht te krijgen op de mogelijkheden en de voor- en nadelen van de meest courante varianten, spraken we met Wouter Peere, bestuurder van Enead BV. In het kader van zijn masterthesis werktuigkundig ingenieur ontwikkelde hij de GHEtool; software om geothermische bronnen voor warmtepompen te helpen ontwerpen. Met de GHEtool won Wouter de Encon Energieprijs en de Prijs Marcel Herman van sectororganisatie ATIC, dus is hij de ideale persoon om ons te gidsen door de wijde wereld der warmtepompen.

Om de klimaatcrisis af te remmen, moeten we onze gebouwen en processen gaan verwarmen zonder fossiele bronnen, zoals aardgas en mazout. Om de klimaatcrisis draaglijk te houden, zullen we onze gebouwen ook steeds vaker gaan koelen. En in 2022 werd plots pijnlijk duidelijk wat de gevolgen kunnen zijn als je afhankelijk bent van één bepaalde leverancier voor een groot deel van je energiebehoefte. Omwille van al die redenen zag de warmtepomp de voorbije paar jaar een explosieve groei. Maar onder de noemer warmtepomp passen eigenlijk heel wat verschillende toepassingen. Waarvoor zijn die wel of niet bruikbaar, welke past best waar en … hoe werkt dat nu eigenlijk?

Een warmtepomp pompt warmte heen of weer
Heel kort door de bocht verplaatst een warmtepomp warmte, oftewel energie, van de ene temperatuur naar een andere. Onderweg zal het toestel elektriciteit gebruiken om die warmte samen te pompen om tot die hogere temperaturen te komen. Dat lijkt soms contra-intuïtief. Hoe kan een warmtepomp nu warmte halen uit de buitenlucht als die kouder is dan de binnentemperatuur? Theoretisch gezien zit zelfs in koude lucht energie, zolang die niet aan het absolute nulpunt komt. Maar in België is het zelden -273,15° C.

Die energie kan je met een elektrisch aangedreven compressor, een pomp dus, concentreren tot je aan de gewenste temperatuur komt. Als je energiebron, bijv de lucht, kouder is, dan moet je er meer van gebruiken om evenveel warmte bij elkaar te sprokkelen en dat kost je wat meer elektriciteit. In de meeste omstandigheden kost het minder energie (zo’n 2 tot zelfs 6 keer minder, afhankelijk van de brontemperatuur) om die warmte te concentreren en verplaatsen, dan om nieuwe warmte op te wekken, bijvoorbeeld door gas te verbranden. Bovendien kunnen we die elektriciteit opwekken met natuurlijke hulpbronnen zoals de zon en de wind. Dat is in essentie waarom een warmtepomp zo efficiënt is en duurzaam.

Wat kan een warmtepomp?
Met het basisprincipe achter de warmtepomp kan je heel wat kanten uit. Je kan het proces in de omgekeerde richting laten lopen, als je wil koelen in plaats van verwarmen. En je kan warmte aan- en afvoeren uit verschillende bronnen: lucht, water, grond … Om zicht te krijgen op de mogelijkheden en de voor- en nadelen van de meest courante varianten, spraken we met Wouter Peere, bestuurder van Enead BV. In het kader van zijn masterthesis werktuigkundig ingenieur ontwikkelde hij de GHEtool; software om geothermische bronnen voor warmtepompen te helpen ontwerpen. Met de GHEtool won Wouter de Encon Energieprijs en de Prijs Marcel Herman van sectororganisatie ATIC, dus is hij de ideale persoon om ons te gidsen door de wijde wereld der warmtepompen.